Mentionsy

Pięć amerykańskich opowieści świątecznych, których nie słyszałeś. Historia USA w cieniu Bożego Narodzenia.

Historia USA jest też historią Bożego Narodzenia i choć świętowanie jest ważne, czasami ważniejsze bywa to, co ono przyćmiło. W święta nie ustawały bowiem konflikty religijne, napięcia społeczne i decyzje o długim cieniu politycznym. Amerykańska historia pamięta także święta, w których 25 grudnia niekoniecznie był dniem zgody i jedności, lub takie gdzie celebrowanie schodziło na dalszy plan. Chcecie wiedzieć jakie? Posłuchajcie odcinka specjalnego.

Odwiedź mój profil na Patronite: patronite.pl/adz

W XVII-wiecznej Nowej Anglii purytanie uznali świętowanie Bożego Narodzenia za przejaw grzechu i zagrożenie dla porządku wspólnoty. W kolonii Massachusetts Bay obowiązywał formalny zakaz obchodów, a religia stała się narzędziem regulowania codziennego życia. Ten model kontroli wpisał się trwale w kultura amerykańska i w to, co historia USA zapisuje jako fundamenty wczesnego porządku społecznego. W tym sensie amerykańskie wartości podporządkowano dyscyplinie, nie wspólnocie.

W XIX wieku święta coraz częściej uruchamiały napięcia zamiast je łagodzić. W Wigilię 1826 roku w Akademii Wojskowej West Point zakaz alkoholu zderzył się z praktyką codziennego życia kadetów. Skala zamieszek i bezradność dowództwa pokazują, jak krucha bywa instytucjonalna dyscyplina. Historia USA zachowuje ten epizod jako przykład rozdźwięku między oficjalnym porządkiem a realnym funkcjonowaniem elit.

Boże Narodzenie zajmuje także szczególne miejsce tam, gdzie historia USA opisuje ucieczki z niewolnictwa. W 1848 roku Ellen i William Craft wykorzystali świąteczny rytm komunikacyjny, by przeprowadzić jedną z najbardziej brawurowych ucieczek, dziękim którym ostatecznie rozmontowano niewolnictwo w USA. Historia tych dwojga rozmontowuje amerykański mit i odsłania społeczne pęknięcia między Północą a Południem. Dla niektórych ta prawda o Ameryce jest trudna do zaakceptowania nawet dziś.

Święta bywały również dogodnym momentem dla decyzji władzy. 25 grudnia 1868 roku prezydent Andrew Johnson podpisał powszechną amnestię dla byłych konfederatów. Ten akt przyspieszył rozpad rekonstrukcji USA i wpłynął na to, jak amerykańska historia interpretuje los praw obywatelskich po wojnie secesyjnej. Skutki tej decyzji na trwałe odcisnęły się na tym, co dziś określamy jako amerykańskie wartości.

Odcinek zamyka historia przełomu z innego porządku. W Boże Narodzenie 1809 roku w Kentucky przeprowadzono operację, która była przełomem medycznym jak na ówczesne Stany Zjednoczone i poszerzyła granice tego, co uznawano za możliwe w chirurgii. Historia USA zapisała to jako moment, w którym nauka zwyciężyła nad lękiem.

W tej perspektywie Boże Narodzenie powraca jako data graniczna, którą historia USA lokuje pomiędzy posłuszeństwem a buntem, jednostką a państwem. To nie dekoracyjna opowieść o świętach, czy amerykański mit, lecz analiza napięć wpisanych w rodzące się Stany Zjednoczone.

Jeśli chcesz lepiej zrozumieć współczesną Amerykę i jej społeczeństwo, zapraszam do śledzenia kolejnych odcinków „Ameryki dla Zaawansowanych”. W każdym tygodniu analizuję zjawiska łącząc dane, źródła i kontekst. Dowiedz się jak kształtuje się polityka w USA, kultura USA i historia USA. Dziękuję za słuchanie!

Hosted on Ausha. See ausha.co/privacy-policy for more information.